[mks_dropcap style=”letter” size=”48″ bg_color=”#ffffff” txt_color=”#000000″]H[/mks_dropcap]et komt niet vaak voor dat punk – en rock in het algemeen  -nog shockeert. Sterker nog, rock is soms wel erg veel gaan lijken op een hersenloos protest. Een hartenkreet dat er iets, ergens moet veranderen. Wat en hoe maakt verder niets uit. Juist daarom is het bemoedigend om te zien dat in Myanmar de energie en anti-establisment-boosheid nog aanwezig is. Sterker nog, dat het nog ergens over gaat.

“Als ik Myanmar met andere landen vergelijk, is dit geen democratie. Dit is een politiestaat, een fucking politiestaat.” Zo opent de trailer voor een documentaire over punk-rockbands in Myanmar. Gefilmd in 2011, vlak na de start van het langzame democratiseringsproces van de staat. Het schetst vooral een beeld van Myanmar vóór de hervormingen van het afgelopen jaar. Een land geterroriseerd door haar eigen regering, de militaire junta. “We riskeren ons leven hier. Punk zijn is geen gemakkelijk spel.”

Punk Revolutie
Punk ontwikkelde zich laat in Myanmar, waarschijnlijk omdat het land redelijk geïsoleerd werd nadat de militaire junta het overnam in 1962. Toen punk zich begon te ontwikkelen in Rangoon, de hoofdstad van Myanmar, was de muziekstijl in de rest van de wereld al zo goed als dood.

Een opvallend feit van punk in Myanmar is dat het vanaf het begin expliciet politiek geweest is. De anti-establishment–woede die altijd in punk aanwezig is, leidt in Myanmar tot één duidelijke tegenstander. De militaire junta is oppermachtig en alom aanwezig. Het is dus eigenlijk niet gek dat de punkbands zich allemaal aansloten bij de democratische beweging, geleid door Aung San Suu Kyi, de Nobelprijs winnende oppositieleidster in Myanmar.

Langzame weg naar de democratie
Nu is het ondertussen vijf jaar na de eerste grote hervormingen en lijkt het dat Myanmar grote veranderingen doormaakt. Eind 2015 werden de eerste echte democratische verkiezingen gehouden. Verkiezingen die overtuigend door de democratische oppositie werden gewonnen. In één van de laatste afleveringen van De Pen & Het Zwaard, een Nederlandse documentaireserie over vrijheid van de pers, is te zien hoe deze verkiezingen verliepen. Spoiler alert! De verkiezingen lijken overigens over het algemeen eerlijk te verlopen.

Missie voldaan?
Deze relatieve eerlijkheid wordt ook opgemerkt door de punkbands. “Goede dingen gebeuren voor ons,” zegt Darko C, de frontman en oprichter van de band Side Effects, in een interview met The Guardian. “Toen de junta aan de macht waren, werden dissidente artiesten, komieken en muzikanten in de gevangenis gegooid. Nu zijn wij gewoon een punkband die fans aan het krijgen zijn.” Sterker nog, Darko C speelde met Side Effects op SXSW, een groot festival in de Verenigde Staten.

Betekent dit dat alle problemen van Myanmar langzamerhand worden opgelost? Helaas lijkt dat onwaarschijnlijk. Hervormingen gaan langzaam, waardoor de regels onduidelijk worden. Twee van de nummers van Side Effects werden gecensureerd, volgens de band om onzinredenen. “Het lijkt alsof we naar een democratie gaan, maar ik weet het niet” zegt Eaiddhi, één van de bandleden van Side Effects in een interview met Rebel Music. “Er is een gebrek aan veranderingen in het gezondheidssysteem, educatiesysteem. De regering kan het allemaal niets schelen.”

Scum, een andere punkrocker, gaat nog wat verder: “De regering is niet veel anders dan de vorige. We hebben persvrijheid, maar dat is het wel zo ongeveer. Er is geen zorg voor de armen, er is niets veranderd voor de armsten.”

Onze samenleving is blind. Zo veel mensen kunnen niet goed denken en het totaalbeeld zien

Staat van chaos
Hier komt nog eens bij dat het land wordt geteisterd door etnische conflicten. Boeddhistische nationalisten hitsen de bevolking op in opstand tegen de moslims te komen. Moslims zijn namelijk een aanzienlijke minderheid in het land. Wirathu, de spiritueel leider van deze nationalisten, wil het land volledig boeddhistisch maken. Het is niet voor niets dat Time hem het gezicht van boeddhistisch terreur heeft genoemd.

Vlak voor de vorige verkiezingen probeerde Darko C de discussie over de boeddhistische nationalisten weer aan te wakkeren. Tijdens een concert riep hij: “Deze is voor Wirathu, kijk eens wat je gedaan hebt!” Vlak voordat hij een lied begon te zingen dat religieus geweld hekelt.

Kyaw Kyaw, zanger en gitarist van Rebel Riot, denkt te weten waar de basis van Wirathu’s steun vandaan komt. In een interview met Al Jazeera zegt hij: “Onze samenleving is blind. Zo veel mensen kunnen niet goed denken en het totaalbeeld zien. Onze school was drammerig in het aanhangen van sterk nationalisme. De nationalisten gebruiken dat als zwaktepunt in onze samenleving.”

Punk Evolutie
Het einde van de politieke problemen in Myanmar is nog niet in zicht. Maar op dit moment evolueert de situatie wel. Als de samenleving evolueert, evolueert de punk mee. De dagen van simpele anti-junta–liedjes zijn bijvoorbeeld al voorbij. Darko C heeft nog een goede tip, voor muzikanten én politici. “Je moet de grenzen steeds een beetje opzoeken – als je bang blijft, zul je ook geen veranderingen zien.”

Cover: Dudva