Stel je voor: de Ellie-actrice uit Jurassic Park. Met een midlifecrisis. En een wil de wereld te verbeteren. Op haar eigen manier natuurlijk. Ze ziet een groots complot dat alleen zij kan verhelpen. Al doet ze het vooral om weer een doel te hebben na te zijn ontslagen. Dat is Amy, een vrouw die tegelijk als intens en intens goed wordt neergezet. Zonder moord of seks, met monologen over het bestaan. Waarom iemand gewend aan grote cliffhangers in vredesnaam tijd vrij moet maken voor een dramedy als dat? Hier drie redenen. Want ondanks de weinige kijkers is Enlightened één van de beste series ooit.
Enlightened draait om normale mensen
De serie komt van HBO, maar kent geen Khaleesi. In Enlightened is elk mens normaal. Iedereen probeert het goede te doen en doet net zoveel fout. Het is herkenbaar klein leed, van dichtbij in beeld gebracht. Zo komt Amy, een rol van Laura Dern, in aflevering één terug uit een inrichting. Daar zat ze na het doen van haar baas en het bij elkaar schreeuwen van het bedrijf. Gevolg is dat niemand meer op haar zit te wachten. De beste vriendin heeft haar oude baan, een ex zit gelukkig aan de coke en moeders is liever bezig met haar rozentuin.
Maar in tegenstelling tot andere series zijn deze mensen geen sta-in-de-weg. Geen als obstakel geschreven dingen die door Amy uit de weg moeten worden geruimd. Nee, ze krijgen allemaal een eigen aflevering. Om Amy vanuit hun ogen te laten zien. Om duidelijk te maken welke plek ze in andere levens inneemt. Neem die over haar moeder, waarin een kennis tien minuten lang laat zien dat haar kinderen wel succes hebben. Nergens dan in Enlightened wordt zo doorgedrongen tot de essentie van wie normale mensen zijn.
Enlightened is moeiteloos grappig
Ken je die montage van The Big Bang Theory zonder lachband? Zelfs het woord ‘awkward’ is niet awkward genoeg om te beschrijven hoe awkward dat wegkijkt. Enlightened heeft geen gelach op de achtergrond nodig. Elke grap komt onverwacht. Of wordt alleen maar erger; is een onbedoeld gevolg van de situatie waarin Amy zichzelf vindt. Denk aan de nieuwe baan die ze krijgt van haar oude baas — op een verdieping verder weggestopt dan de kelder, om te laten zien hoe diep ze is gezonken. Haar collega’s hangen er al even verwelkt bij.
Dat ze niet zo bij die graftakken past, blijkt gelijk de eerste dag al. Een fragmentje uit de monoloog die haar afdelingshoofd houdt tijdens de lunch: “She had really beautiful breasts. Soft, buttery skin, good style. You know, sexy, not hoochy. But she’d get these fucking nosebleeds all the time. You know, she’d be talking, and suddenly, like, blood would start shooting out of her nose. […] No, she had tumors in her nose. It was so sick. And then they had to remove the whole thing. And then she… she died.” Amy’s reacties spreken boekdelen.
[Amy] en het leven zijn allebei een bitch, maar kunnen uiteindelijk niet zonder elkaar.
Enlightened eindigt met optimisme
In de serie rijdt het leven als een bulldozer over Amy heen. Deels door haarzelf, deels door het universum. En ja, dat klinkt heel depressief. Maar zo is Enlightened niet. In de achttien een halfuur lange afleveringen die tussen 2011 en 2013 werden gemaakt zit genoeg optimisme. Zoals aan het eind, waarin Amy tot haar verbazing deels krijgt wat ze wil. Zij en het leven zijn allebei een bitch, maar kunnen uiteindelijk niet zonder elkaar. De laatste shots van de serie — geen spoiler alert nodig — zijn daarom van mensen die lachen, gelukkig zijn.
Mocht dat niemand over de streep halen, dan is er nog het talent achter de schermen. De schrijver is Mike White, bekend van The School of Rock en Freaks and Geeks. Alle achtergrondmuziek komt van Mark Mothersbaugh, die eerder The Lego Movie en films van Wes Anderson opluisterde. Extra nummers zijn van onder andere Regina Spektor en Joanna Newsom. En niet te vergeten: Jurassic Park-Ellie, die met Amy een Golden Globe won en werd genomineerd voor een Emmy. Oftewel, ga gauw kijken — er is genoeg te zien.
