[mks_dropcap style=”letter” size=”48″ bg_color=”#ffffff” txt_color=”#000000″]W[/mks_dropcap]at breng je als nieuwsorganisatie bij breaking news? Zeker in de eerste fase moeten er lastige keuzes worden gemaakt vanwege een gebrek aan journalistieke routine. Ik studeerde een maand geleden af op de rol van sociale media bij breaking news en keek vandaag mee naar de aanslagen in Brussel.

Relevant
Deze week was Twitter jarig. Tien jaar alweer. Maar naast de huismoeders, nieuwsbots en journalisten is Twitter al lang niet meer wat het is geweest. “Twitter is dood”, wordt er wel eens gezegd. Je kunt ook zeker niet ontkennen dat er minder wordt getweet. Toch is er eens in de zoveel tijd weer een moment dat het platform haar waarde bewijst: breaking news.

Dit keer was het een NOS-pushbericht dat me attendeerde op het feit dat het fout zat. Ik zat in de auto onderweg naar Hilversum en opende direct Twitter. Daar had ik al een half uur eerder kunnen zien dat het foute boel was. En hoewel de tijdlijn een jacht lijkt te zijn naar de tweets met de meeste doden is de nieuwsstroom toch erg waardevol. Ook voor nieuwsmedia als RTL Nieuws en de NOS leerde ik uit mijn masterthesis.

Routine weg: keuzes maken
Breaking news is een lastige situatie voor een nieuwsorganisatie. Wanneer maak je de keuze om iets te brengen? Ga je live op zender en zo ja, waarmee? Het brengen van nieuws versus de kwaliteit van het verslag is de strijd die ontstaat in een situatie waarbij de journalistieke routine is verdwenen.

Er zijn geen bronnen beschikbaar, slechts een matig persbericht zonder extra informatie. Verslaggevers zijn nog niet ter plaatse. Als je dan op zender gaat ontstaat een nieuw inhoudelijk vraagstuk: moet je berichten die verschijnen op sociale media brengen? En zo ja, hoe?

Case MH17
In het onderzoek keek ik naar de rol van sociale media bij breaking news. Ik analyseerde de verslaggeving van de NOS en RTL Nieuws bij MH17 en codeerde alle nieuwsuitzendingen in de eerste 24 uur na het eerste bericht omtrent het neerhalen van het vliegtuig. Er was nog geen onderzoek gedaan naar het gebruik van social media bij breaking news op televisie.

Wat me opviel was dat de functie van de tweets gelijkenissen toonde met de fases van breaking news die Berkowitz al in 1992 beschreef in zijn onderzoek. Allereerst is het brengen van nieuws, dan het bevestigen van nieuws en tot vervolgens het bieden van perspectief. Daarna volgt een normalisering van de journalistieke routine. Zo ook bij RTL Nieuws en NOS.

De keuze om al dan niet op zender te gaan is daarmee van invloed op het gebruik van social media. Want waar de NOS op zender bleef en met een duidelijke slag om de arm berichten op Twitter opnam in het verslag, wachtte RTL tot de reguliere uitzendtijd van haar uitzending en kwam tijdens hun nieuwsbulletin ook met minder social media.

Net als bij de fases van Berkowitz zag ik bij de NOS in het begin veel nieuws brengende tweets, dus nieuwe nog niet eerder gebrachte informatie. Kort daarna werd ook door social media nieuws bevestigd via autoriteiten op Twitter. Daarna ontstaat, over een veel langere periode, een fase waarin via social media perspectief wordt gebracht. Hierbij moet je denken aan statements van politici en woordvoerders. In de grafiek hierboven zie je bij de stagnerende lijn de normalisering van journalistieke routine. Sociale media zijn niet meer nodig omdat er genoeg relevante bronnen zijn via officiële kanalen of statements.

Monitoren, inschatten en factchecken
In het geval van Brussel is het zo dat er op de plek des onheils verslaggevers in dienst al ter plaatse zijn. Ook de locatie zorgt ervoor dat de beelden zich al snel verspreiden. Ooggetuigen zijn sneller en makkelijker te bereiken dan in het geval van MH17, dus in feite is er sprake van een snellere normalisering van journalistieke routine. Die heeft overigens niet zo zeer betrekking op de inhoud van de nieuwsuitzendingen maar de werkwijze van journalisten in een dergelijke situatie. Op het moment dat de bronnen dermate toereikend zijn dat de normale werkwijze kan worden ingevoerd, is de journalistieke routine hersteld.

De keuze om gebruik te maken van social media in het geval van breaking news is dus inherent aan de keuze van verslaggeving. Wacht je op verslaggevers en bevestigde, autoritaire bronnen of kies je ervoor om, met een openlijke en duidelijke slag om de arm, tweets en andere berichten van social media te brengen. Een kritische blik en factcheckend vermogen is van belang bij het brengen van onbevestigde bronnen op een platform dat gezien wordt als geruchtenstroom. Desalniettemin mag het medium dat zijn waarde bij breaking news keer op keer bewijst zeker niet worden genegeerd. Daarom zou elke nieuwsredactie een internet savvy redacteur met factcheckende skills moeten hebben.

Wees vooral bang voor opruiende schreeuwers want polarisering is het doel van deze afschuwelijke dingen. #Brussel #Brussels

— Daan Jongen (@Daanjongen) March 22, 2016

Daan Jongen begon in 2009 aan Communicatiewetenschap aan de UvA en haalde zijn papiertje op in 2013. Daarna deed hij een master Journalistiek en Nieuwe Media in Leiden, gecombineerd met een baan bij BNN-VARA. Hij studeerde af op sociale media bij breaking news. 

Ook een gastbijdrage schrijven? Mail voor informatie naar [email protected].

Cover: Rama